Ik las in het boek ‘Een huis in Engeland’ van Maarten Asscher dat hij vanuit Groot-Brittannië een doos ‘Imperial Leader’ zeeptabletten had laten overvliegen, als krachtige hulp voor het bovenhalen van zijn herinneringen aan het huis van zijn grootouders. Zijn opa gebruikte de zeep altijd.
Alleen al door dit te lezen kwam er bij mij van alles terug. Heeft allemaal te maken met het limbisch systeem in de hersenen. Met de connectie tussen de amygdala (emotie) en de hippocampus (herinnering). Geur kan een oppeppend effect hebben. Helaas kan het ook neerslachtig maken, als het een nare herinnering betreft. Bij mij scherpt het hoe dan ook mijn geheugen.
De aller vroegste herinneringen blijven het sterkst hangen. Mijn vader gebruikte teerzeep om zich te wassen en Old Spice als aftershave. Twee geuren die mij direct naar mijn jeugd katapulteren. Toen ik als 15-jarige van mijn eerste loon een Afghaanse jas kocht, besprenkelde ik die met patchoeli-olie. Wierook en patchoeli brengen mij helemaal terug naar de jaren zeventig. Evenals de geur die aan LP-hoezen hangt. Zojuist gestreken lakens doen mij immer denken aan de lichaamsgeur van een oude liefde. Als kind, de melk- en kaaswinkel, waar ik de winkeljuffrouw het boodschappenbriefje overhandigde en een plakje kaas kreeg. De mandarijn met Kerstmis en dan de schil uitknijpen bij de kaars.
Dit zijn de ‘vrolijke geuren’ maar er zijn ook ‘lelijke geuren’. De geur van een zwembad kan ik niet verdragen sinds ik er als kind in ben geduwd en nooit meer heb willen leren zwemmen. De geur van steen dat met vuur in aanraking is geweest, drong zich zelfs tot ver in mijn volwassen leven op onverwachte momenten mijn neus binnen. Dit, nadat wij in mijn kindertijd tijdens vakanties een kijkje namen in bunkers uit WO II, wat mij sowieso rillingen bezorgde.
Schoolgebouwen zitten daar tussenin. Vooral in de oudere gebouwen ruikt het onmiskenbaar naar mijn kleuter- en lagereschooltijd, die ik met gemengde gevoelens heb beleefd. Scholen ruiken gewoon naar kinderen, weet ik nu. Want sommige geuren blijven of ze komen bij je terug in verwaterde vorm. Ze zijn daarom niet minder dan de intense geuren, al zorgen die voor een sterkere emotie. En het is blijvend, tot aan de tijd dat we het aardse verlaten.
Gepubliceerd in Vruchtbare Aarde, voorjaar 2022.